آشنایی با انواع شکستگی کمپرشن ستون فقرات (compression fracture)، علل، تشخیص و درمان

وقتی یک مهرهاز ستون فقرات آسیب می‌بیند، شایع‌ترین مشکل شکستگی است. متداول‌ترین نوع شکستگی مهره هم شکستگی فشاری یا compression fractures نام دارد. شکستگی فشاری هنگامی اتفاق می افتد که مهره‌ای طبیعی از ستون فقرات خرد یا فشرده شود.

شکستگی کمپرشن (compression fracture) چیست؟ 

شکستگی کمپرشن نوعی شکستگی ناشی از فشار در استخوان ستون فقرات است که در اثر آن بخشی از مهره خرد شده و ارتفاع آن حداقل 15 تا 20 درصد کاهش می‌یابد. این شکستگی به سه نوع مختلف شکستگی گوه‌ای (Wedge)، له شدگی (Crush fracture) و ترکیدگی (Burst fracture) دسته‌بندی می‌شود. 

این نوع شکستگی هر چند بسیار شایع است ولی چون علائم آن بسیار شبیه کشیدگی عضلات کمر یا آسیب در بافت‌های دیگر کمر است، تشخیص داده نمی‌شود. در نتیجه تقریبا دو سوم مواردی از شکستگی کمپرشن که در سال اتفاق می‌افتند، تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شوند. به همین دلیل آشنایی با این نوع شکستگی و علائم آن می‌تواند کمک بزرگی برای درمان زود هنگام آن باشد. 

آشنایی با انواع شکستگی کمپرشن

شکستگی کمپرشن بیشتر در بخش میانی و پایین ستون فقرات اتفاق می‌افتد و به سه نوع مختلف تقسیم می‌شود. 

شکستگی گوه‌ای (Wedge fracture)

شکستگی کمپرشن گوه‌ای معمولا در بخش جلویی مهره اتفاق می‌افتد و سبب ریزش بخش جلویی استخوان مهره می‌شود. در این حالت بخش پشتی مهره بدون تغییر باقی مانده در نتیجه مهره به شکل گوه در می‌آید. شکستگی گوه‌ای معمولاً یک شکستگی مکانیکی پایدار است، اما می‌تواند منجر به تغییر شکل ستون فقرات، ایجاد ایرادات اندامی مثل حالت قوز شود.

شکستگی له شدگی (Crushing fracture)

 در این نوع شکستگی مهره، کل استخوان مهره به خودی خود متلاشی می‌شود و مهره به حالت له شده در می‌آید. این شکستگی‌ها معمولاً از نظر مکانیکی پایدار هستند.

شکستگی ترکیدگی (Burst fracture)

 Burst fracture یکی از مهم‌ترین انواع شکستگی کمپرشن است چون بر اثر آن ستون فقرات حالت ناپایدار خواهد داشت و در طول زمان ممکن است سبب آسیب به سیستم اعصاب آن شود. 

در این نوع از شکستگی کمپرشن، مهره از چند جهت شکسته شده و فرو می‌پاشد. با فروپاشی مهره اغلب قطعات استخوان خرد شده به بافت‌های اطراف ستون فقرات یا نخاع آسیب می‌زنند. به همین دلیل نیاز به درمان فوری دارد. 

علائم شکستگی کمپرشن

تقریباً دو سوم افرادی که دچار شکستگی فشاری ناشی از پوکی استخوان هستند هیچ علائمی ندارند. آنها هنگام بروز شکستگی دردی احساس نمی‌کنند. گاهی هم شکستگی‌های مهره‌ای با دردهای حاد شروع می‌شود و سپس دردها به شکل مزمن خود را نشان می‌دهند. درد به طور معمول بعد از حدود چهار هفته کاهش می‌یابد و پس از 12 هفته از بین می‌رود.

 علائم دیگری شکستگی کمپرشن تغییر شکل ستون مهره یا کیفوز توراسیک (thoracic kyphosis)، کوتاه شدن قد و جمع شدگی اندام‌های داخلی بدن است علاوه بر این موارد به دلیل کمبود فعالیت‌های بدنی ماهیچه‌ها ضعیف شده و قدرت فعالیت‌های هوازی کاهش پیدا می‌کند. 

اصلی‌ترین علائم بالینی شکستگی کمپرشن شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر است:

• شروع ناگهانی کمر درد
• احساس درد هنگام خم شدن یا پیچاندن کمر
• افزایش درد هنگام ایستادن یا راه رفتن
• کاهش درد هنگام خوابیدن به پشت
• محدود شدن حرکت ستون فقرات
• کاهش وزن
• تغییر شکل ستون فقرات و ناتوانی
• درد لگن
• مشکل تنفس

از آنجا که در بیشتر موارد این نوع شکستگی به بخش جلویی مهره آسیب می‌زند شکستگی پایدار است و به ندرت به نخاع و اعصاب آسیب می‌رساند و علائمی مثل بی حسی و گزگز شدن را به همراه ندارد. 

علل شکستگی کمپرشن

یکی از شایع‌ترین عوامل شکستگی کمپرشن پوکی استخوان است. این مشکل به خصوص در زنان بالای 50 سال بسیار رایج است. پوکی استخوان باعث نازک شدن، شکنندگی و ضعیف شدن استخوان می‌شود. استخوان‌ها وقتی نازک و شکننده می‌شوند ممکن است در حین یک فعالیت طبیعی شکسته شوند. به عنوان مثال وقتی فرد در حال بلند کردن جسمی از روی زمین است یا از فاصله‌ای کوتاه زمین می‌خورد. در این حالت شکستگی کمپرشن می‌تواند سبب درد زیاد و تغییر شکل همیشگی ستون فقرات شود. 

در موارد پوکی استخوان پیشرفته، حتی عطسه، سرفه یا غلت خوردن در رختخواب هم می‌تواند سبب شکستگی مهره‌ها شود. 

ضربه به مهره‌های ستون فقرات هم از دلایل شکستگی کمپرشن جزئی یا شدید است. ضربه می‌تواند بر اثر زمین خوردن، پرش شدید، تصادف رانندگی یا هر رویداد دیگری باشد و استخوان‌های ستون فقرات را از نقطه شکستگی تحت فشار قرار دهد.

تومورها‌ هم می‌توانند تا حدی سبب شکستگی کمپرشن شوند. گاهی سرطان از بخش‌های دیگر بدن شروع می‌شود و به سمت استخوان‌های ستون فقرات گسترش پیدا می‌کند. با گسترش تومور، استخوان‌های ستون فقرات آسیب جدی می‌بینند.  

شکستگی کمپرشن چگونه تشخیص داده می‌شود؟ 

روند تشخیص از بررسی سوابق پزشکی بیمار شروع می‌شود و با معاینه بالینی، عکس‌برداری و اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن، MRI و اسکن هسته‌ای ادامه پیدا می‌کند تا نوع شکستگی و میزان آن تشخیص داده شود. 

شکستگی کمپرشن چطور درمان می‌شود؟ 

در ابتدا از روش‌های محتاطانه‌ای برای درمان شکستگی ستون فقرات استفاده می‌شود. مانند:

• استراحت مطلق حداکثر به مدت سه ماه
• استفاده از بریس برای محدود کردن حرکت ستون فقرات
• فیزیوتراپی و آموزش تمرینات تقویت عضلات اطراف ستون فقرات 
• استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند استامینوفن و ایبوبروفن برای کاهش درد
• استفاده از داروهای بیس فسفونات و گاهی کلسی تونین برای افرادی که پوکی استخوان دارند. به منظور جلوگیری از تجزیه استخوان و افزایش تراکم استخوان 

در صورتی که پزشک لازم بداند درمان جراحی به بیمار توصیه می‌شود. جراحی شکستگی کمپرشن به دو روش کیفوپلاستی و ورتبروپلاستی انجام می‌شود. در صورتی که ستون فقرات ناپایدار باشد و احتمال آسیب به نخاع وجود داشته باشد لازم است تا فیوژن استخوان‌های مهره هم انجام شود. 

چه کسانی در معرض خطر شکستگی کمپرشن قرار دارند؟

افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض خطر شکستگی فشاری قرار دارند:

• زنان، به ویژه کسانی که یائسه شده‌اند
• مردان مسن، به ویژه افراد بالای 60 سال
• افرادی که کمبود کلسیم دارند

compression fractures مشکل ساز اما قابل درمان

ستون فقرات پشتوانه اصلی تنه، گردن، سر و محل عبور نخاع است به همین دلیل نقش مهمی ساختار بدن و سیستم عصبی بدن ایفا می‌کند. به همین دلیل شناسایی و رفع هر گونه مشکل در ستون فقرات می‌تواند چالش برانگیز باشد.

یکی از دردناک‌ترین و مشکل سازترین بیماری‌های ستون فقرات شکستگی‌های کمپرشن ستون فقرات است. این شکستگی اغلب در اثر ضعیف شدن استخوان ناشی از پوکی استخوان ایجاد می‌شوند. 

اگرچه بیشتر شکستگی‌های فشرده سازی ستون فقرات در نهایت خود به خود برطرف می‌شوند، اما می‌توانند منجر به کاهش قد و قوز کمر شوند. در صورتی که علامت اصلی شکستگی فشاری درد شدید یا طولانی مدت باشد، تکنیک‌های مختلفی برای کنترل درد وجود دارد. همچنین برخی گزینه‌های جراحی برای تثبیت ستون فقرات در دسترس است.